«Ὁ Δημιουργός τῶν ἄνω καί τῶν κάτω,
Τρισάγιον μέν ὕμνον ἐκ τῶν Ἀγγέλων,
Τριῴδιον δέ καί παρ’ ἀνθρώπων δέχου»
(Συναξάριον 1ης Κυριακῆς τοῦ Τριωδίου)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Σύ ὁ θεῖος Δημιουργός, πού δημιούργησες τά ἄνω καί τά κάτω, τήν ἀόρατη καί τήν ὁρατή κτίση, δέχου ἀπό τούς Ἀγγέλους τόν Τρισάγιο Ὕμνο καί ἀπό τούς ἀνθρώπους τό Τριῴδιο. Αὐτούς τούς στίχους ἀκούσαμε στό σημερινό Συναξάριο, καί εἰσερχόμαστε, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, στήν εὐλογημένη περίοδο τοῦ Τριωδίου, ἡ ὁποία εἶναι ἡ ἱερότερη τοῦ λειτουργικοῦ χρόνου. Εἶναι τό στάδιο ὅπου καλούμεθα νά δώσουμε τόν προσωπικό καί μαζί συλλογικό ἀγῶνα, γιά ψυχοσωματική κάθαρση, μέ τή νηστεία καί τήν προσευχή. Καλούμαστε νά βιώσουμε τήν Ὀρθόδοξη πνευματικότητα, πού ταυτίζεται μέ τήν ἀνάκτηση τῆς αὐθεντικῆς μας φύσεως «εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» (Εφ. 4,13). Αὐτή ἡ προπαρασκευή συνιστᾷ πνευματική προαγωγή, ὥστε νά καταστοῦμε «σύμμορφοι τῆς εἰκόνος τοῦ υἱοῦ (τοῦ Θεοῦ)» (Ρωμ. 8,29).
Σέ αὐτό τόν ὡραῖο καί λυτρωτικό ἀγῶνα δέν εἴμαστε μόνοι. Μᾶς σκιάζει ἡ Χάρη του Θεοῦ, μᾶς εὐνοεῖ ἡ Παναγία Μητέρα Του καί μᾶς στηρίζουν οἱ πρεσβεῖες τῶν Ἁγίων Του. Ἀκόμη, μᾶς ἐμπνέουν ἱερά πρότυπα ὅπως ὁ ταπεινός Τελώνης, ὁ πρώην Ἄσωτος, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, ἡ Ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία, ὁ ἅγιος Ἰωσήφ ὁ Πάγκαλος, ἡ πρῴην πόρνη, ὁ εὐγνώμων ληστής καί ὁ ἅγιος Λογγῖνος ὁ ἑκατόνταρχος, ὁ παραστάτης τοῦ Σταυροῦ.
Βασικό δεῖγμα Ὀρθόδοξης Πνευματικότητας εἶναι ἡ χαρμολύπη, πού σημαίνει ταυτόχρονη βίωση χαρᾶς καί λύπης. Τό συναίσθημα αὐτό ἴσως θεωρεῖται παράλογο ἀπό ἀμύητους. Τή χαρμολύπη ὁ Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος ὀνομάζει «χαροποιόν πένθος», ἐπισημαίνοντας πώς «ἐκεῖνος πού πορεύεται μέ διαρκῆ θλίψη αὐτός γιορτάζει ἀδιάκοπα»! Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας εἶναι ὄντως πραγματιστική καί γι’ αὐτό βιώνει ταυτόχρονα τό ἀνθρώπινο δρᾶμα καί τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία καί λύτρωση. Ὁ πιστός βιώνει συνεχῶς τίς εὐλογίες τοῦ Θεοῦ καί ἡ ζωή του εἶναι μιά ἀδιάκοπη εὐχαριστία. Tό κακό γύρω μᾶς ἀγγίζει, ἀλλά δέ μᾶς ἀποθαρρύνει. «Τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ» (Ρωμ. 8,18) εἶναι παιδαγωγικά μέσα γιά τήν πνευματική μας τελείωση. Μαζί μέ τόν ἀπόστολο Παῦλο, «ἐλπίζομεν (καί) δι’ ὑπομονῆς ἀπεκδεχόμεθα…» (Ρωμ. 8, 25). Ὁ κόσμος δέν εἶναι κόλαση, ὅπως τόν θέλει ἡ ἀπαισιόδοξη διανόηση, ἀλλά προθάλαμος καί πρόγευση τοῦ Παραδείσου. Οἱ συνάνθρωποι δέν εἶναι ἐχθροί, ἀλλά ἀδελφοί καί συνοδοιπόροι στό ταξίδι πρός τήν αἰωνιότητα. Γι’ αὐτό χρειάζεται ἀνοχή, καί ἐπιβάλλεται σχετική αἰσιοδοξία.
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Προφανῶς πονᾶμε γιά τά προβλήματα τοῦ κόσμου. Λυπούμαστε διότι ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού προβάλλουν τό κακό καί ἔχουν καταντήσει νά θεωροῦν τήν ἁμαρτωλότητα ὡς κανονική ζωή καί ὡς ἀφύσικη τήν ἠθική συμπεριφορά. Θρηνοῦμε γιατί χλευάζονται οἱ ἱερές μας παραδόσεις ἀπό δηλώσεις ἁρμοδίων καί ἀναρμοδίων, μέ προφανῆ τόν κίνδυνο πλήρους ἀποπροσανατολισμοῦ τῆς νεολαίας. Λυπούμαστε γιά συνανθρώπους μας πού βασανίζονται στήν ἀσωτεία, χωρίς διάθεση μετάνοιας. Ὡστόσο, ὀφείλουμε νά βλέπουμε πρώτιστα τίς δικές μας πνευματικές ἐκπτώσεις καί νά ἀγωνιζόμαστε «πενθοῦντες» (Ματθ. 5,4) γιά τίς ἁμαρτίες μας. Αὐτή ἡ προσωπική λύπη εἶναι, σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Συμεών τό Νέο Θεολόγο, ἀποτέλεσμα τῆς ταπείνωσης, ἐκείνης πού μᾶς διδάσκει ὁ σημερινός Τελώνης. Καρπός τῆς ταπείνωσης εἶναι ἡ μετάνοια καί ὁρατό σημάδι τά δάκρυα. «Λούσω καθ᾿ ἑκάστην νύκτα τὴν κλίνην μου, ἐν δάκρυσί μου τὴν στρωμνήν μου βρέξω», ἔλεγε μέ συντριβή ὁ Δαβίδ, καί συμπλήρωνε: «ἐγενήθη μοι τὰ δάκρυά μου ἄρτος ἡμέρας καὶ νυκτὸς…» (Ψαλμ. 6. 7 & 41, 4). Στήν ἴδια γραμμή ὁ Ὅσιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς ἔγραψε πώς «ὁ μόνος τρόπος νά δοῦμε τόν Θεό εἶναι τά δακρυσμένα μάτια».
Σᾶς εὔχομαι καλή προκοπή στόν πνευματικό σας ἀγῶνα.
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Νίκαίας Ἀλέξιος