«Αὕτη ἡ πίστις τῶν Ἀποστόλων, αὕτη ἡ πίστις τῶν Πατέρων,
αὕτη ἡ πίστις τῶν Ὀρθοδόξων, αὕτη ἡ πίστις
τὴν Οἰκουμένην ἐστήριξεν…»
(Συνοδικόν τῆς Ὀρθοδοξίας)
Ἀγαπητοί µου ἀδελφοί,
Ἡ Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι µεγάλη ἡµέρα γιά τήν Ἐκκλησία µας. Εἶναι πρώτιστα ἡµέρα νίκης τῆς Ὀρθοδοξίας στό θέµα τῆς τιµῆς τῶν ἱερῶν εἰκόνων. Εἶναι παράλληλα µιά ὑπόµνηση τῶν συνεχῶν ἀγώνων τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἡγεσίας καί τοῦ πιστοῦ λαοῦ ὑπέρ τῆς ἀληθείας, κατά τῆς πλάνης τῶν αἱρέσεων. Αὐτοί οἱ συνεχεῖς ἀγῶνες δέν περιορίστηκαν σέ δηλώσεις τῶν ἰσχυρῶν κατά τῶν ἁγίων µας· συνοδεύτηκαν ἀπό διωγµούς καί ἐξορίες, ἀπό ἀκρωτηριασµούς Ὁµολογητῶν, ἀπό αἵµατα Μαρτύρων τῆς Πίστεως. Μέ τή θυσία τῶν Μαρτύρων καί Ὁµολογητῶν κρατήθηκε ἀνόθευτη ἡ πίστη ἐξαρχῆς µέχρι τήν ἐποχή µας.
Σήµερα τιµοῦµε ἕνα γεγονός πού ἔλαβε χώρα τήν πρώτη Κυριακή τῶν Νηστειῶν τοῦ ἔτους 842 µ. Χ. Τό 726 ὁ αὐτοκράτορας Λέων Γ΄ ὁ Ἴσαυρος, ἐπηρεασµένος ἀπό τήν γενέτειρά του Ἰσαυρία, στήν ὁποία πλεόναζε τό ἰσλαµικό στοιχεῖο, ἀρνητικό πρός τήν παράσταση τοῦ Θεοῦ, ξεκίνησε ἕνα διωγµό ἐναντίον τῶν ἱερῶν εἰκόνων. Ὁ διωγµός ἐντάθηκε κατόπιν, µέ τήν ἐντολή (730) ἀποµάκρυνσης τῶν εἰκονισµάτων ἀπό τούς Ἱερούς Ναούς. Τίς εἰκονόφιλες ἀπόψεις ὑποστήριξε µέ θεολογικά ἐπιχειρήµατα ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαµασκηνός, ἐπικαιροποιώντας τήν σχετική διδασκαλία τοῦ Μ. Βασιλείου, κατά τήν ὁποία «ἡ τιµή τῆς εἰκόνος ἐπί τό πρωτότυπον διαβαίνει» (P. G. 31, 489). Ὡστόσο χρειάστηκαν ἀρκετές δεκαετίες µέχρι τή σύγκληση τῆς Ζ΄ Οἰκουµενικῆς Συνόδου (787), ἡ ὁποία ἀποκατέστησε τίς ἱερές εἰκόνες, τερµατίζοντας τήν πρώτη περίοδο τῆς Εἰκονοµαχίας.
Δυστυχῶς, µετά ἀπό µιά σύντοµη περίοδο ἠρεµίας, ὁ αὐτοκράτορας Λέων Ε΄ ὁ Ἀρµένιος ἐπανῆλθε (815) στόν διωγµό τῶν ἁγίων εἰκόνων καί βρέθηκε τώρα ἕνας νέος Θεολόγος νά ὑπερασπιστεῖ τό κῦρος καί τήν ἀξία τους γιά τούς πιστούς· ἦταν ὁ Ὅσιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης, ὁ ὁποῖος ὑπέφερε πολλά δεινά ἐξαιτίας τῆς εἰκονόφιλης Θεολογίας του. Μάλιστα ἐξορίστηκε τέσσερις φορές, γράφοντας καί ἀπό τήν ἐξορία ἐπιστολές ὑπέρ τῶν ἱερῶν εἰκόνων καί τῆς θεολογικῆς σηµασίας τους. Βασανίστηκε ἀπό τούς διῶκτες του καί πέθανε στην ἐξορία, µόλις 67 ἐτῶν. Συµπλήρωσε, ὅµως, τήν Θεολογία τῶν Εἰκόνων καί µᾶς βοήθησε νά κατανοήσουµε τήν ἀξία τους γιά τόν κάθε πιστό. Ἀσπαζόµενοι τήν Εἰκόνα, δέν προσκυνοῦµε τό ξύλο ἤ τό χρῶµα, ἀλλά τιµοῦµε τό εἰκονιζόµενο ἱερό πρόσωπο, στό ὁποῖο µεταβαίνει ἡ σκέψη. Ὅµοια, ὅταν φιλοῦµε µιά φωτογραφία, ὁ νοῦς µας µεταφέρεται στό προσφιλές µας πρόσωπο καί δέν ἑστιάζει στο χαρτί, στήν ποιότητά του ἤ στην καλλιτεχνική ἀξία τῆς φωτογραφίας.
Ἀδελφοί µου ἀγαπητοί,
Ἡ ὁριστική ἀποκατάσταση τῶν Εἰκόνων ἔγινε τό 842, µέ πρωτοβουλία τῆς αὐτοκράτειρας Θεοδώρας, ἐπιτρόπου τοῦ ἀνήλικου υἱοῦ της Μιχαήλ. Οἱ εἰκόνες ἀποκαταστάθηκαν ὁριστικά στούς ναούς, ἀλλά ἡ σηµερινή µας ἑορτή δέν πρέπει νά περιορίζεται µόνο στήν ἀνάδειξη τοῦ λαµπροῦ αὐτοῦ γεγονότος. Ὀφείλουµε παράλληλα νά περιφρουρήσουµε τήν ἐντός ἡµῶν Εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἐκείνη πού φιλοξενοῦµε στά ἔγκατα τῆς ὕπαρξής µας, πλασµένοι «κατ’ εἰκόνα Θεοῦ». Ταυτόχρονα ὀφείλουµε νά ἀγωνιζόµαστε καί γιά τήν ἐξέλιξη τοῦ «κατ’ εἰκόνα» στό «καθ’ ὁµοίωσιν». Σκοπός τῆς κοσµικῆς µας διέλευσης εἶναι ἡ ἐπάνοδος στό «ἀρχαῖον κάλλος» καί αὐτό θά γίνει µέ τή συνεχῆ ἀνάταση καί ἀνάβαση.
Τέλος, ἡ σηµερινή ἑορτή ἔχει ὁριστεῖ ἀπό τήν Ἁγία µας Ἐκκλησία ὡς Ἡµέρα Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς, τήν ὁποία ὀφείλουµε νά ἐνισχύουµε ὑλικά καί προσευχητικά. Τό Ὀρθόδοξο βίωµα εἶναι ἀνάγκη νά µεταδοθεῖ σέ ὅλους τούς λαούς τῆς γῆς, µέ γνώση, µέ µέθοδο, µέ προσευχή, µέ ἐλπίδα.
Μέ διάπυρες εὐχές
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Νίκαίας Ἀ λ έ ξ ι ο ς