«…τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας,…
συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν»
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Τιμούμε σήμερα τους μεγάλους Οικουμενικούς Διδασκάλους Βασίλειο τον Μέγα, Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον Χρυσόστομο Ιωάννη του 4ου αιώνα μ.Χ.. Πριν από χίλια χρόνια ο σοφός Ιεράρχης Μητροπολίτης Ευχαϊτών Ιωάννης, είχε την έμπνευση να συνενώσει τις μνήμες των τριών αυτών μεγάλων της αγιότητας και της σοφίας σε μια κοινή εορτή, αυτή των Τριών Ιεραρχών, συνθέτοντας ο ίδιος την Ακολουθία τους. Και αυτή η εορτή καθιερώθηκε ως εορτή της Παιδείας, γιατί οι άγιο τρεις Ιεράρχες υπήρξαν και άγιοι αλλά και μεγάλοι παιδαγωγοί.
Αγωγή σημαίνει ήθος, πρώτο γνώρισμα εκείνου που θέλει να διδάξει τους άλλους. Και η ζωή των τριών Ιεραρχών παραπέμπει σε αγιότητα και οι παιδαγωγικές τους θέσεις έχουν πάντα μια θαυμαστή επικαιρότητα. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μιλώντας για την διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου γράφει τα εξής: «Αυτή μου φαίνεται ότι είναι τέχνη των τεχνών και επιστήμη των επιστημών, να δίνεις αγωγή στον άνθρωπο, στο πολυδύναμο και πολυσύνθετο αυτό όν» (P.G. 35, 425). Η αποστολή του εκπαιδευτικοί είναι σύνθετη, δύσκολη και κυρίως λεπτή, καθότι ο άνθρωπος είναι ελεύθερο όν και η καθοδήγησή του προϋποθέτει σεβασμό της ελευθερίας του. Είναι ταυτόχρονα και πολυδύναμο και σύνθετο ον, του οποίου η προαγωγή απαιτεί τον συνδυασμό και την εναρμόνιση αντίθετων ψυχικών τάσεων και ροπών του νέου ανθρώπου.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος συμβουλεύει γονείς και παιδαγωγούς ως εξής: «Μη παροργίζετε τα τέκνα σας, όπως κάνουν οι πολλοί, βλέποντάς τα όχι ως ελεύθερα αλλά ως σκλαβωμένα όντα» (P.G. 62, 150). Και ο Μέγας Βασίλειος συμβουλεύει: «να διορθώνουμε τα λάθη των παιδιών με πατρική ευσπλαχνία μαζί με επιστημονική γνώση» (P.G. 31, 953). Σέβονται δηλαδή και οι τρεις μεγάλοι παιδαγωγοί την ελευθερία του ανθρώπου.
Επανερχόμενος ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει την αγαπητική σχέση δασκάλου και μαθητή, θεωρώντας την ως την πεμπτουσία της παιδαγωγικής σχέσης και ως τον καθοριστικότερο παράγοντα για την συγκρότηση, μετάδοση και κατάκτηση της γνώσης από τον μαθητή (P.G. 62, 529). Ιδίως στην εποχή μας, όπου το παιδί αντιμετωπίζει έλλειμα αγάπης, ακόμη και ζωντανό, ειλικρινές, πηγαίο και διακριτικό ενδιαφέρον, χρειάζεται να νιώσει αυτή την αγάπη του παιδαγωγού του και με τη συναίσθηση της αγάπης και του ενδιαφέροντος, να γίνει εφαλτήριο της προόδου του.
Αγαπητοί μου Δάσκαλοι, προσφιλείς μου μαθητές και μαθήτριες,
Οι Άγιοι Τρεις Ιεράρχες προβάλλουν την παιδεία που μορφώνει τον όλο άνθρωπο, διακρατεί την ιδιοπροσωπεία του και τον ετοιμάζει για μια χαρούμενη, ελεύθερη και ειρηνική ζωή εδώ στη γη. Παράλληλα, του υπενθυμίζει το εφήμερο της ζωής και τον καλεί για την ετοιμασία προς τα Άνω. Για την ομαλή πορεία του με την αξιοποίηση της εικόνας του Θεού που φέρει, ώστε να οδηγηθεί κοντά στον Θεό, να γίνει ο αγαπημένος φίλος Του και ο συμμέτοχος της αιώνιας χαράς και Βασιλείας. Η παιδεία των Τριών Ιεραρχών είναι και ανθρωπιστική, αλλά συνιστά υπέρβαση του ανθρωπισμού, διότι το πρότυπο δεν είναι ο καλός και ηθικός άνθρωπος, αδύναμος συνήθως να υπερβεί από μόνος τους τα τραγικά αδιέξοδα της φύσης του, αλλά ο κατά χάριν Θεάνθρωπος· αυτός που μεταμορφώνεται συνεχώς από δόξα σε δόξα, μιμούμενος τον κατά φύσιν Θεό, Εκείνον που συγκαταβαίνει και γίνεται άνθρωπος, για να μπορεί ο άνθρωπος να γίνει Θεός. Αυτή η παιδεία καλλιεργεί το αυτοσυναίσθημα, την ορθή γνώση του εαυτού μας. Κατά τον Οδ. Ελύτη, είμαστε «αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας, ταπεινός και υψηλός, θνητός και αθάνατος, επίγειος και ουράνιος». Οι φαινομενικοί αντίθετοι λόγοι, εναρμονίζονται και γίνεται η σύνθεσή τους στην παιδεία τον Ιεραρχών, ως συνειδητοποίηση της μικρότητάς μας, λόγω της φθαρτότητας, αλλά ταυτόχρονα ως πεποίθηση δυνατότητας κατάκτησης του μεγαλείου της αγιότητας. Αυτή την αυτοσυνειδησία θέλουμε και αυτή μας κληροδότησαν οι Τρεις Ιεράρχες, πρεσβεύοντας υπέρ διδασκόντων και διδασκομένων. Αμήν
Χρόνια πολλά και ευλογημένα!
Καλό κουράγιο στους εκπαιδευτικούς,
καλή πρόοδο στα παιδιά µας.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ο Νικαίας Αλέξιος