Πολλοί άνθρωποι δεν παραδέχονται την πραγματικότητα της κόλασης, επειδή η ιδέα της κόλασης φαίνεται πως δείχνει σκληρότητα ή μεροληψία εκ’ μέρους του Θεού. Οι ορθόδοξοι Χριστιανοί δάσκαλοι φροντίζουν να μη μιλούν για την κόλαση, αν δεν έχουν βεβαιωθεί ότι το παιδί πιστεύει στην αγάπη του Θεού.
Η Εκκλησία μας υπενθυμίζει την κρίση του Θεού, ειδικότερα πριν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, για να προκαλέσει μετάνοια, που είναι γεμάτη από ελπίδα στο έλεος του Θεού και στη θεραπευτική Του χάρη.
Ερώτηση σε συζήτηση με φοιτητές: «Πως μπορεί ο Θεός να στέλνει ανθρώπους στην αιώνια κόλαση; Δείχνει τόση κακία!»
Αδελφή Μαγδαληνή (Α.Μ.): «Συμφωνώ πως είναι τρομερό, όμως δεν συμφωνώ ότι δείχνει σκληρότητα και εκδικητικότητα εκ μέρους Του. Ο Χριστός έκλαψε για εκείνους που τον απέρριψαν και προσευχήθηκε γι’ αυτούς. Η παρακοή στον Θεό έχει φρικτές συνέπειες, και η απειλητική γλώσσα περί τιμωρίας χρησιμοποιείται ως προειδοποίηση με την ελπίδα ότι θα μετανοήσουμε εγκαίρως, προ του θανάτου, πριν τελειώσει ο χρόνος και όλα γίνουν αιώνια».
Φοιτητής: «Εντάξει, αλλά εξακολουθεί να στέλνει ανθρώπους στα βασανιστήρια».
Α.Μ: «Κόλαση σημαίνει βασανιστήρια, αλλά οι Πατέρες διδάσκουν: 1) ότι αυτά τα βασανιστήρια είναι ποινή που επιβάλλουν οι ίδιοι οι κολασμένοι στον εαυτό τους, ως αποτέλεσμα της επιλογής του σκότους αντί του φωτός κατά τη διάρκεια αυτής της ζωής· 2) ότι η παρουσία και το φως του Θεού δεν απουσιάζουν από την κόλαση, όμως η παρουσία και η αγάπη Του «καίνε και βασανίζουν» εκείνους που έκαναν κακή χρήση της ανθρώπινης ελευθερίας τους. Οι Πατέρες τους παραλληλίζουν με ανθρώπους που πονάν τα μάτια τους, όταν βγουν από το σκοτάδι στο φως. Ο Χριστός χρησιμοποιεί ζωντανή γλώσσα για το μαρτύριο των τύψεων: αιώνια φωτιά και σκουλήκι που δεν πεθαίνει. Και οι δίκαιοι και οι αμαρτωλοί βρίσκονται μέσα στην παρουσία του Θεού και βλέπουν την ταπεινή Του αγάπη, αλλά από διαφορετική οπτική γωνία».
Άλλοι φοιτητής: «Αλλά η παραβολή εκείνη με τα πρόβατα και τα ερίφια δείχνει τον Θεό να στέλνει ανθρώπους στη μία ή στην άλλη πλευρά».
Α.Μ.: «Ο Χριστός χρησιμοποιεί την γλώσσα των δικαστηρίων για να περιγράψει την Κρίση. Αλλά ο Θεός δεν είναι ένας αυθαίρετος δικαστής· η αντίδρασή μας σ’ Αυτόν κρίνει τον αιώνιο προορισμός μας. Η επιλογή ανήκει στον άνθρωπο. Ο Κριτής είναι επίσης άνθρωπος, αλλά συγχρόνως Τέλεια Αγάπη και Τέλεια Αλήθεια. Η Κρίση θα είναι δίκαιη, όχι όμως με τη νομική έννοια· θα βασίζεται σ’ αυτό που η Αγαπώσα Αλήθεια αποκαλύπτεται σχετικά με έναν ελεύθερο άνθρωπο».
Φοιτητής: «Τι θα γίνει, αν κάποιος δεν άκουσε για τον Χριστό πάνω στη γη;»
η παρουσία και το φως του Θεού δεν απουσιάζουν από την κόλαση, όμως η παρουσία και η αγάπη Του «καίνε και βασανίζουν» εκείνους που έκαναν κακή χρήση της ανθρώπινης ελευθερίας τους
Α.Μ.: «Ο Θεός κρίνει τον άνθρωπο σύμφωνα με τις συνθήκες στις οποίες βρέθηκε. Κάποιος μπορεί να αρνήθηκε να ακούσει ή να δει. Άλλος ίσως μπορέσει να πει: «Αυτό ήταν εκείνο, για το οποίο ζούσα, αν και δεν ήξερα ότι ήσουν Εσύ». Στην παραβολή τόσο οι δίκαιοι όσο και οι αμαρτωλοί μένουν έκπληκτοι από την ετυμηγορία. Όλοι οι άνθρωποι ξεκινούν με κάποια φυσική γνώση του Θεού· Αυτός ζυγίζει ποιος είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη ή την απόρριψη αυτής της δυνατότητας. Η Εκκλησία μας δεν διδάσκει ότι όσοι βρίσκονται έξω από αυτήν προορίζονται υποχρεωτικά για την κόλαση».
Η κόλαση περιγράφεται μερικές φορές λανθασμένα σαν να απουσιάζει ο Θεός από εκεί ή σαν να «παίρνει ο καθένας ότι του αξίζει» ή σαν να έχει ο Θεός προορίσει μόνο ορισμένες ψυχές να σωθούν. Η αποστροφή που αισθάνονται οι περισσότεροι άνθρωποι για τέτοιου είδους ιδέες οδηγεί πολλούς στη βλασφημία ή στην ολοκληρωτική απόρριψη της πίστης. Δεν είναι δικό μας καθήκον να τις υπερασπίσουμε.
Νεαρός: «Λοιπόν, πηγαίνεις στην κόλαση, για να ικανοποιήσεις τη δικαιοσύνη του Θεού; Ο Χριστιανισμός είναι απαίσιος».
Α.Μ: «Ποιος σου είπε ότι διδάσκει τέτοια πράγματα;»
Ο άγιος Σιλουανός προσευχόταν με δάκρυα «για όσους βρίσκονταν στην κόλαση». Οι δάσκαλοι δεν πρέπει να έχουν ως στόχο να κάνουν την ιδέα της κόλασης εύκολη ή άνετη. Η εκκλησιαστική Παράδοση συμπεριλαμβάνει τη διδασκαλία της κόλασης, ώστε η εφησυχαστική ελπίδα στον Θεό, η οποία οδηγεί σε επιζήμια πνευματική οκνηρία –«ούτως ή άλλως ο Θεός θα με συγχωρήσει»- να εξισορροπείται με έναν υγιή φόβο για την αμαρτία. Εκείνοι που αποφεύγουν την αμαρτία από αγάπη προς τον Χριστό δεν έχουν ανάγκη αυτού του κινήτρου. Ας καλλιεργήσουμε λοιπόν πρώτα απ’ όλα την αγαπητική σχέση των παιδιών με τον Χριστό.
Απόσπασμα από το βιβλίο: «Συνομιλίες με τα παιδία – μεταδίδοντας την πίστη», Αδελφής Μαγδαληνής, Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας, 2008, σελ. 284-287